Wat is een psychische aandoening?

Een psychisch probleem wordt ook wel psychische aandoening genoemd. Of psychische of psychiatrische stoornis. UWV spreekt over psychische kwetsbaarheid. Het zijn allemaal verschillende termen voor een aandoening waarbij je dingen anders ervaart dan psychisch gezonde mensen. En/of waarbij je je anders gedraagt. 75% van de psychische klachten begint voor iemands 25e jaar. 

Welke klachten kenmerken een psychisch probleem? 

Iedereen is wel eens druk, angstig of somber. Pas als zo’n klacht je belemmert in het dagelijks leven is er sprake van een psychische stoornis. Er zijn ontzettend veel en heel uiteenlopende psychische aandoeningen. En die openbaren zich bij ieder persoon op een eigen manier. Vaak hebben de klachten grote invloed op het dagelijks leven en is het lastig om een normaal leven te leiden, contacten te onderhouden, naar school te gaan of te werken. Denk bij psychische problemen aan depressie, borderline, een vorm van autisme, PTSS, psychose of een angststoornis. 

Psychische aandoeningen kun je grofweg in 3 hoofdgroepen verdelen: 

1. stemmingsstoornissen
2. angststoornissen
3. middelenstoornissen (verslaving)

Ze komen elk ongeveer even vaak voor. 

Op wijzijnmind.nl/psychipedia staan de meeste psychische aandoeningen genoemd. Hier kun je per aandoening zien welke klachten en kenmerken er kunnen optreden. En wat je zou kunnen doen als je jezelf hierin herkent en hulp nodig hebt. 

Aantal mensen met psychische klachten

In Nederland heeft ruim 4 op de 10 mensen (40%) ooit psychische klachten gehad. En ruim 1 op de 5 jongeren (20%) heeft zelfs voor zijn of haar 19e al eens met ernstige psychische problemen te kampen. Een vrijwel onzichtbaar probleem. Maar daarom niet minder serieus dan lichamelijke klachten, die vaak veel zichtbaarder zijn voor de omgeving.

Om een idee te krijgen van de omvang van het aantal psychische klachten: in Nederland maken elk jaar bijna 1 miljoen mensen gebruik van de geestelijke gezondheidszorg (ggz). 

Depressie en angst

Veelvoorkomende psychische problemen zijn depressie en angst. Bijna 1 op de 5 volwassenen van 18 tot 64 jaar krijgt ergens in zijn of haar leven een depressie. En op ieder moment van het jaar hebben zo’n 550.000 Nederlanders er last van. Een depressie ontstaat meestal door een combinatie van factoren: persoonlijke eigenschappen, lichamelijke oorzaken (erfelijkheid) en ervaringen die je meemaakt tijdens je leven.

Angststoornis

Eenzelfde aantal Nederlanders, 20%, krijgt een angststoornis. Dat zijn trouwens vaker vrouwen dan mannen. Dat zou te maken kunnen hebben met chemische stofjes in onze hersenen (neurotransmitters). Daar reageren vrouwen anders op dan mannen. Er zijn verschillende soorten angststoornissen, zoals een specifieke fobie, denk aan vliegangst, sociale-angststoornis, paniekstoornis en agorafobie.

Aantal arbeidsongeschikte mensen door psychische aandoeningen

Volgens de laatste cijfers (januari 2019) ontvangen ruim 808.000 mensen in Nederland een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Van deze groep krijgt 39% de uitkering vanwege psychiatrische stoornissen en aandoeningen. Bij mensen met een WIA- of WAO-uitkering zijn de klachten meestal ontstaan door ernstige stress. Bij Wajongers gaat het vooral om verstandelijke beperkingen en ontwikkelingsstoornissen.

Mensen met psychische problemen die op zich kunnen werken zijn 2 keer zo vaak werkloos als mensen zonder psychische problemen.

Bron: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/arbeidsongeschiktheid/cijfers-context/oorzaken#node-arbeidsongeschiktheid-naar-oorzaak-en-wet

Lees verhalen van verschillende mensen met een psychische aandoening op UWV Perspectief

Niet werkend:

• Rapper Lisa (25) gebruikt muziek om haar ervaringen (uit het verleden) te verwerken
• Ayla (30, Wajong, psychosegevoelig) schreef verschillende blogs, zoals deze: Wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik?
• Sheila (36, WGA, persoonlijkheidsstoornis) werkt als vrijwilliger voor haar eigen stichting Buitenspeelkar
• Lerrie (28, Wajong, schizofrenie) vertelt hoe hij van schizofrenie een kans heeft gemaakt
• Erika (38, Wajong, psychische klachten) is vrijwilliger bij de Dodenherdenking
• Esther (25, WIA) leert steeds beter leven met haar hooggevoeligheid (HSP)
• Maruschka (29, diverse uitkeringen, angststoornis) zit ziek thuis
• Fabiënne (27, anorexia, PTSS) wil zich niet langer laten leiden door haar angsten
• Arbeidsdeskundige Frederique vertelt over haar zorgen na een bezoek aan Jan-Willem (Wajong)

Wel werkend: 

• Yentl (28, WIA, autisme) ging aan het werk via IPS
• Harold (56, WAO, manisch depressief): ‘Mijn werk is mijn levenslijn’
• (Bier)brouwen doet leven: bij De Prael werken veel mensen met psychische klachten
• Jojanneke (41, WGA, PTSS) re-integreerde op eigen voorwaarden 
• Nancy (50) en Chris (24) werken als ervaringsdeskundigen met mensen met psychische problemen
• Esmee (28, Wajong, PTSS, burn-out) begon haar eigen bedrijf
• Dorine (30, Wajong, PTSS) vindt het lastig op haar werk over haar angst te praten
• Astrid (WIA, psychische klachten) kreeg na omscholing een vaste baan in een apotheek
• Gino (36, Wajong, schizofrenie) werkt 32 uur per week als administratief medewerker

Op UWV Perspectief kun je veel artikelen over psychische klachten vinden. Gebruik hiervoor de tag psychische klachten.

Meer informatie over (omgaan met) psychische problemen

• MIND
• kiezen in de ggz
• ggz in Nederland
• Samensterkzonderstigma
• trimbos.nl: psychische gezondheid van Nederlanders
• Kenniscentrum Destigmatisering en sociale inclusie
• dsmmeisjes: waar iedereen die te maken heeft met psychische klachten mee mag schrijven 
• tips voor boeken, apps, films en series over psychiatrie